Na een kort ziekbed is dezer dagen Jos van Kemenade overleden. Hij was in de periode 1988 tot 1992 onze burgemeester van PvdA-huize.
Bij zijn installatie in de Raad begon hij zijn toespraak dd. 1 maart 1988 als volgt: ”Ruim 75 jaar geleden vertrok Sjef van Kemenade met vrouw en kinderen onder wie Evert als oudste, uit Eindhoven of eigenlijk uit het toenmalige Stratum om uiteindelijk in Amsterdam werk te vinden en meer bestaanszekerheid voor zijn gezin. Dat moet voor die tijd een diep-ingrijpende gebeurtenis zijn geweest, te vergelijken met emigratie uit een vertrouwde omgeving naar een verre vreemde wereld, niet uit eigen wil of zucht naar avontuur, maar door puur economische noodzaak gedwongen, zoals de gastarbeiders in onze dagen. Het zou hen daarom, denk ik, temeer goed doen als ze konden zien, dat ik, hun zoon en kleinzoon, vandaag weer terug ben in hun stad, waar onze voorouders sinds 1545 woonachtig zijn geweest, aanvankelijk in een hoeve, op het grondgebied tussen Son en Woensel, op het grondgebied van de huidige gemeente Eindhoven.
Persoonlijk heb ik geweldig goede herinneringen aan hem uit de tijd dat hij hoogleraar was aan de KUN Nijmegen begin jaren 70. Hij doceerde onderwijssociologie en deed dat op zo’n geweldige manier dat hij vele studenten aan zich wist te binden. Vrij snel daarna werd hij minister van onderwijs in het kabinet Den Uyl. Veel mensen herinneren zich wellicht meer uit die tijd dan uit het burgemeesterschap. Als minister stond hij aan de wieg van de voorbereiding van de basisschool, het beleid voor onderwijs aan groepen in achterstandssituaties, de schoolbegeleidingsdiensten, het begin van het verkleinen van de klassedeler, en niet te vergeten de contourennota. Veel ouders hebben hier in de stad en in den lande op school en ouderavonden over meegediscussieeerd. Hij was het ook die de grondslag legde voor experimenten met de middenschool. In Eindhoven deed het toenmalige ‘Floor Evers Scholengemeenschap’ hieraan mee. De middenschool riep veel weerstand op bij rechts (VVD) en bij het Nederlands Genootschap van Leraren (NGL). Het werd weggezet als ‘eenheidsworst’. Tegenwoordig wordt hier weer een pleidooi voor gehouden door 11 onderwijsgroepen die pleiten voor een uitstel van de schoolkeuze aan het eind van de basisschool.
Als burgemeester is hij belangrijk geweest voor de totstandkoming van de Heuvelgalerie (incl. Frits Philips muziekcentrum), de Fatih moskee, en de verandering van het bestuurlijk systeem in Eindhoven waarnaar hij vlak voor zijn vertrek een extern onderzoek liet doen. Was hij een burgervader wordt wel gevraagd. Ja, maar dan anders dan zijn opvolger. Hij bracht werkbezoeken aan allerlei maatschappelijke instellingen. Zo ook aan onderwijsvoorrangslocaties, waar hij gewoon plaatsnam tussen de professionals en vrijwilligers in de kring. Goed luisterend, af en toe aan zijn pijp rokend, en dan met vragen kwam om het probleem helder te krijgen en met suggesties voor oplossingen.
Als partijlid kwam hij een enkele keer op de afdelingsvergadering. Het was in de tijd dat de premier had gezegd dat Nederland ziek was en hij de 1 miljoen mensen in de WAO niet zou meemaken. De PvdA stond met Kok als minister van Financiën voor de taak om de WAO aan te pakken. Het onderwerp stond geagendeerd. Er zat een sterke FNV-afdelingsvleugel in onze partij destijds. We vergaderden in de kelder van de FNV aan de Willemsstraat. Na verloop van tijd nam Jos het woord en verdedigde met een gloedvol betoog de argumenten en de noodzakelijkheid om de WAO ingrijpend te wijzigen. Zo geschiedde op een historisch congres in de Vereniging in Nijmegen.
Zijn afscheid van de PvdA-afdeling was een geweldige bijeenkomst op 14 mei 1992 in Grand cafe ARTYS. Twee kopjes koffie gratis en de nazit voor eigen rekening. De afdeling van de PvdA zat geloof ik krap bij kas en was sober ingesteld. De volgende dag nam hij afscheid van de raad en vele genodigden. Bij het verlaten van de receptie kreeg iedereen van het college het boek ‘Vanuit Eindhoven Belicht’ een bundel met uitgesproken bijdragen van Van Kemenade als burgemeester. Veel van die bijdragen kunnen de tand des tijds ruimschoots doorstaan. Met name zijn toespraak bij de opening van de grote Fatih moskee is indrukwekkend.
Dat was nog eens een burgemeester!
Harry Janssen
