Op 19 juni jl. was er weer een thema-avond in ’t Honk met de uitdagende titel ‘Van wantrouwen naar vertrouwen’. De ondertitel: ‘Sociale zekerheid in Nederland anno 2019: een kluwen aan regels en gestold wantrouwen’. De inleider: Ralf Embrechts, sociaal ondernemer, directeur MOM Tilburg (zie www.momtilburg.nl) en oprichter van de Quiet 500 (zie www.quiet.nl).
MOM maakt mede mogelijk
MOM Tilburg (Maatschappelijke OntwikkelingsMaatschappij, anno 2008) is een uniek samenwerkingsverband tussen 11 maatschappelijke partners – woningcorporaties, welzijn- en zorginstellingen in Tilburg – die in onderling op elkaar afgestemd verband werken voor mensen die tussen het schip vallen in hun zoektocht naar de juiste zorg, hulp of (financiële) ondersteuning, of met een idee om zichzelf, hun buurt, de wijk of de stad iets mooier, anders en beter te maken. In de MOM worden telkens innovaties verzonnen en uitgevoerd vanuit het perspectief vanuit de leefwereld van mensen zelf (in tegenstelling tot de systeemwereld).
Vertrouwensexperiment, minder regels, meer vrijheid
Een van de spraakmakende innovaties vanuit de MOM geïnitieerd is het Tilburgs Vertrouwensexperiment, gebaseerd op de uitgangspunten van het basisinkomen. Dit experiment opgezet samen met gemeente Tilburg, is inmiddels ook in 11 andere steden van start. Het gaat uit van minder regels en meer vrijheid in de bijstand (de Participatiewet), vanuit het principe ‘bijstand zoals het hoort, mensen bij-staan’. De eerste resultaten tonen aan dat meer vertrouwen bijdraagt aan meer geluk en een betere gezondheid. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de ervaringen opgedaan in de 11 experimenten de bijstandswet blijvend veranderen (medio 2020 zal de eindrapportage naar de staatsecretaris gaan). Meer informatie en een uitgebreide tussenstand is te lezen op http://momtilburg.nl/initiatieven/vertrouwensexperiment/
Vertellen, verzachten, versterken
Als vrijwilliger is Ralf actief als ambassadeur/oprichter van Quiet 500. De Quiet-beweging vormt zogeheten ‘communities’. Communities die zich inmiddels in Den Bosch, De Drechtsteden, Groningen, Hilvarenbeek, Maastricht, Nijmegen, Oss, Rotterdam en Tilburg – waar de kiem werd gelegd – succesvol inzetten voor armoedeverzachting. De Quiet-beweging is het gelukt om armoede een gezicht te geven (vertellen) via twee unieke armoedeglossy’s (2013 en 2016) gevolgd door veel media-aandacht en wekelijks lezingen rondom dit thema. Die ‘call-to-action’ heeft bij enkele Quote-miljonairs geleid tot het opzetten van de communities. Ondernemers doneren waar zij goed in zijn, hun talent, dus producten, diensten of verwennerijen. Quiet matcht die via een ingenieus platform aan degene die dat juist goed kan gebruiken (verzachten). Zo ontstaan talloos veel geluksmomentjes; denk aan een keertje uiteten, naar een pretpark, naar de kapper, naar het theater of naar een voetbalwedstrijd.
Uiteindelijk staat dit alles in het teken van het versterken van mensen die in armoedesituaties leven. Doordat mensen zich in de Quiet-familie weer gezien en gehoord voelen, erkend en herkend worden, niets hoeven en lotgenoten ontmoeten, krijgen ze weer zicht op hun eigen talenten. Dan kunnen mensen weer groeien, weer stapjes zetten op weg naar beter. Dat is het Quiet-effect. Ook in regio Eindhoven is het idee van een Quiet-Community enthousiast ontvangen. Eindhovense initiatiefnemers kunnen met de Quiet-organisatie in Tilburg in overleg om te kijken hoe en wanneer dit mogelijk te maken is.
Armoede is en blijft actueel ondanks economische voorspoed
Wij kozen voor dit thema en voor deze inleider omdat ‘armoedebestrijding’ door onze leden in het ledenonderzoek dat we het begin van dit jaar uitzetten als aandachtsgebied met stip op nummer 1 werd gezet. Ralf bepleitte in een begeesterend verhaal een andere insteek dan die welke tot nu toe veelal wordt gevolgd. We moeten, zo is zijn mening, de slag van ‘wantrouwen’ naar ‘vertrouwen’ zien te maken. Willen we tenminste kans maken op enige effectiviteit.
De cijfers tonen aan dat de netto-armoede in Nederland afneemt; de langdurige armoede echter stijgt. Met 1 op de 8 mensen gaat ’t niet goed. ‘Tweedeling’ is in de praktijk van alledag ‘veeldeling’. Een tekort aan geld in combinatie met een tekort aan meedoen blijkt een fatale combinatie. Mensen die zich in deze situatie bevinden leven 7 jaar korter en hebben 20 jaar meer ellende. Zo’n 75% van de groep waarover we ’t hier hebben is vrouw. In 90% van de gevallen blijkt de grootste schuldeiser de overheid zelf te zijn. Een bijstandsmoeder heeft – hou je vast – met maar liefst 24 verschillende regelingen te maken! Tot zover een paar wellicht niet onbekende maar toch schokkende cijfers.
Aandacht en zelfregie werkt
De vraag welke de lessen de MOM en de Quiet-community ‘s ons leren is natuurlijk minstens zo belangrijk als (goed) te begrijpen waarover we ’t hier hebben. Die lessen blijken verrassend eenvoudig. Maar daarmee in de toepassing ervan tegelijkertijd o zo moeilijk. Het zijn:
- Vitamine A (=aandacht), oprechte aandacht;
- Het vertrekpunt dat vertrouwen geven vertrouwen krijgen oplevert;
- Niet moeten, geen verplichte tegensprestatie maar juist zelfregie is belangrijk (en steun om dit uit te vinden);
- Het buitengewoon terughoudend zijn met oordelen. Oordelen blijken namelijk contraproductief bij het verlenen van effectieve hulp en de ontvankelijkheid daarvoor bij cliënten.
Ralf illustreert e.e.a. met indrukwekkende voorbeelden uit de dagelijkse praktijk.
Al met al een buitengewoon inspirerende avond, waar vast ook in de regio Eindhoven een kiem gelegd is voor een beweging vanuit vertrouwen … onder het motto ‘… dat zouden meer mensen/organisaties moeten doen!’ En het was nog lang onrustig in t Honk……
