De storm rondom het sociaal leenstelsel was even gaan liggen, tot recentelijk het systeem opnieuw in opspraak kwam. Een onderzoek van het Ministerie van OCW, partijen in de Tweede Kamer die zich bewegen m.b.t. hun mening, enfin: er is genoeg gebeurd. Ons lid Pim van Benthem vond het tijd om de PvdA op te roepen zich uit te spreken en studenten uit de kou te laten halen waar ze nu in staan volgens hem.
Haast elke student krijgt er tegenwoordig mee te maken: Het sociaal leenstelsel. Het idee van het systeem dat de oude basisbeurs zou gaan vervangen was helder: De slager op de hoek niet laten betalen voor de opleiding van de advocaat. In het leenstelsel zouden mensen die van thuis uit geen grote pot met geld meekrijgen om te studeren de mogelijkheid krijgen om grote bedragen te lenen. Op deze manier wilde men drempel om toch naar de hogeschool of universiteit te kunnen kleiner te maken. Ook wilde men het hoge onderwijs toegankelijker te maken voor iedereen. Dit terwijl de jonge mensen die het geluk hebben om ouders te hebben die sparen voor hun studie alleen hoeven te lenen wat ze extra willen of nodig hebben. Zo zouden jonge mensen meer financiële rust hebben en zou er per jaar veel geld worden vrijgemaakt. Dit geld zou de overheid investeren in de kwaliteit van onderwijs. De praktijk blijkt echter anders.
De drempel voor mensen zonder pot geld van thuis werd niet kleiner, maar groter. Jongeren zien het sociaal leenstelsel niet als een verkleining van de drempel om te studeren maar ze zien juist een grote barrière: lenen leidt tot een grote berg schulden. De combinatie van lenen voor je studie met het bindend studieadvies kan bij het niet behalen van het eerste jaar leiden tot een berg schulden én tot het verliezen van het perspectief om een studie te halen.
Ook aan de andere kant van het spectrum bleek dat het tegenovergestelde gebeurde. In plaats van dat studenten met een pot vanuit thuis leende wat ze nodig hadden om de puntjes op de i te zetten bleek het dat ze veel meer lenen dan ze echt nodig hadden. Deze groep leent puur om een comfortabeler en ruimer studieleven voor zichzelf te creëren. ‘maximaal lenen, maximaal leven’ hoort men tegenwoordig vaak vallen onder studenten of ‘ome DUO betaalt’. Het gevolg van beide is dat de stress door geld- en stressproblemen enorm zijn toegenomen. Daarnaast is ook de prestatiedruk enorm is toegenomen en heeft dit grote invloed op hedendaagse studenten. Dit is zo’n grote zorg geworden dat het Ministerie van Onderwijs in juni 2019 besloot een grootschalig onderzoek te starten naar de omstandigheden met betrekking tot stress- en burn-outklachten die het sociaal leenstelsel met zich teweegbrengt. Je start als ministerie geen onderzoek als men niet zou vermoeden dat er iets écht mis is.
Ooit was het sociaal leenstel een van de speerpunten in het verkiezingsprogramma van de PvdA. Vandaag de dag zijn er echter nog maar twee partijen voor het leenstelsel en dat zijn de VVD en D66. De tweede die zich vaak zelfs tot overmaat van ramp wil identificeren als studentenpartij. Ik vind dat het tijd wordt dat mijn partij, de PvdA, buiten dat ze afstand hebben genomen van het sociaal leenstelsel, het ook hardop gaan opnemen voor de studenten. Niet alleen door hun belangen te behartigen maar ook door zich openlijk te distantiëren van het huidige sociaal leenstelsel. Ook is het belangrijk om niet alleen een onderzoek af te wachten maar ook zelf in gesprek te gaan met studenten. Deze kunnen het beste vertellen hoe zij studeren onder het huidige sociaal leenstelsel ervaren. Het wordt tijd om te gaan pleiten voor een nieuwe methode want het huidige systeem heeft alleen maar verliezers.
De stress onder studenten neemt toe, het uitval uit financiële overwegingen is zelden zo hoog geweest en mensen zijn zelf ba
ng om te gaan studeren en schuld op te bouwen in dit systeem. Er is met studenten gespeeld als proefkonijnen en het is aan een volkspartij als de PvdA om hier wat aan te doen en actie te ondernemen. De PvdA staat voor Partij van de Arbeid en wie zijn de Arbeiders van de toekomst? De huidige studenten. Het is aan een partij als de PvdA om juist op te komen voor deze groep. Dit omdat de toekomst van ons land ligt in de handen van de volgende generatie die nu studeert. Het kan niet zo zijn dat de studenten van vandaag het gevoel hebben of het gevoel kunnen krijgen dat de PvdA niet opkomt voor hun belang. Hierom pleit ik voor meer actie vanuit de partij om oplossingen te zoeken voor studenten en de dialoog aan te gaan. Ik pleit voor een écht ‘sociaal’ stelsel en ik denk dat daar harder op aangedrongen moet worden vanuit de partij. Het gaat tenslotte over onze kinderen en die mogen nooit de dupe zijn van dit systeem. Als sociaaldemocraten zijn wij er om te staan voor een sociaal en eerlijk beleid. En ik vind dat we dit dan ook moeten gaan laten zien aan onze studenten.
Geschreven door Pim van Benthem (19) uit Eindhoven. Hij is student Bestuurskunde aan Avans, en lid van zowel de Partij van de Arbeid als van de Jonge Socialisten. Hij is te bereiken via zijn e-mail.
